Smoking Bond

Waarom ook James Bond zijn 'licence to smoke' intrekt

Na eerdere statistieken over zijn drinkgedrag en gewelddadigheid hebben onderzoekers nu ook het rookgedrag in de populaire films van de bekendste spion op aarde onder de loep genomen. Ze vinden het verontrustend dat er in bijna elke James Bond-film gerookt wordt. Is die zorg terecht?

Door gastauteur Laurens Gaukema

Toen Sean Connery voor het eerst de legendarische woorden '(My name is) Bond. James Bond' begin jaren 60 uitsprak, zat er duidelijk nog een sigaret in zijn mond. En nog voor het personage op het grote scherm getoverd werd beschreef zijn bedenker Ian Fleming hem (naar eigen voorbeeld) als een verstokt kettingroker in de boeken. Gelukkig is er in meer dan vijftig jaar heel wat gebeurd in de wereld, zo ook in het rookgedrag van 007.

Twee onderzoekers publieke gezondheidszorg uit Wellington (Nieuw-Zeeland) hebben de moeite genomen om het rookgedrag in al de gemaakte Bond-films grondig te screenen. En de grafiek die daaruit voortvloeide spreekt boekdelen. Mister Bond is steeds minder gaan roken.

Het rookgedrag van James Bond door de jaren heen

Het verschil is treffend. Waar Bond in de jaren zestig nog in vijf van de zes gemaakte films minstens een keer een sigaret opstak, kunnen we hem sinds de jaren negentig, uitgezonderd een clichématige sigaar op Cuba (Die Another Day, 2002), niet meer op roken betrappen.

Bonds laatste rokertje in Die Another Day, Pierce Brosnan met Halle Berry

Bond-kenner Jasper Hartog is hierdoor niet verrast: ‘Een James Bond-film is altijd een product van zijn tijd. Waar bijvoorbeeld Bond-girls in het begin vaak onrespectvol behandeld werden, zijn ze nu vaak de gelijke van Bond. En ten tijde van de Koude Oorlog kon je heel goed zien hoe de relaties tussen het Westen en Rusland waren. In de jaren 60 en 80 liepen de spanning hoog op, in de jaren 70 was er een zogenaamde detente. Dat merk je in de films terug. Als James Bond in You Only Live Twice bijna in een raket stapte, was dat omdat de race naar de maan tussen de Amerikanen en de Russen een groot ding was.’

James Bond bijna de ruimte in in You Only Live Twice (1967)

Met andere woorden: aan James Bond kun je goed zien dat roken doorheen de jaren steeds minder maatschappelijk aanvaard wordt. ‘Daniel Craig toont nu ook perfect aan dat je ook James Bond kunt spelen zonder een sigaret op te steken,’ zegt Hartog.

Sigaretten als gadgets

Toch vinden de onderzoekers het zorgwekkend dat ook in de meer recente James Bond-films nog gerookt wordt. Niet door Bond zelf, maar door zijn omgeving. Op de grafiek zien we sinds 2010 zelfs een stijging in het rookgedrag van zijn ‘seksuele partners’ tot aan twintig procent.

Passief roken is uiteraard schadelijk, maar wat betreft Bond zijn veroveringen is er ook weer de kanttekening dat die stijging slechts aan één persoon te danken is: Sévérine uit Skyfall. Een ogenschijnlijk gracieuze femme fatale die ondanks de helft van haar schminkdoos niet haar verleden van kinderprostituee voor Bond kan verbergen en, ondanks haar doodsangst, niet uit de klauwen van haar meester durft te ontsnappen. Kortom, in feite kun je haar eerder als een tragisch figuur dan een rolmodel beschouwen.

Bérénice Marlohe als Sévérine in Skyfall (2012)

Desondanks valt het moeilijk te ontkennen dat de relatie tussen Bond en roken in het verleden vrij dubbelzinnig was. Tot 1995 werden waarschuwingen voor het gevaar van roken afgewisseld met gadgets in de vorm van sigaretten en product placement voor bekende sigarettenmerken. Gelukkig is er bij al deze verwarring altijd een grote zekerheid: de gentleman spy zal altijd proberen om op zoveel mogelijk handen gedragen te worden. Dat de meest recente Bond-film (Spectre) voor het eerst helemaal rookvrij werd gemaakt is dus niet verrassend.

Bron: De Kennis van Nu